اخبار زیر پورتال شبکه بهداشت و درمان شهرستان چرداول

* به قلم پرستو بکرنژاد - کارشناس تغذیه مرکز بهداشت چرداول

سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد: 80 درصد نمک مصرفی جهان به علت مصرف غذاهایی است که از بیرون خریداری می شوند؛ غذاهایی مثل نان، پنیر، انواع سس و گوشت های فرآوری شده همچون سوسیس و کالباس.




سازمان جهانی بهداشت در بیانیه ای اعلام کرد، بیماری های غیر واگیر مثل بیماری های قلبی و سکته مغزی مهمترین علل مرگ های زودرس در قرن 21 هستند.
سازمان جهانی بهداشت در این بیانیه از دولت های جهان خواسته تا در راه اجرای این برنامه تلاش کنند.

این سازمان از صنایع غذایی نیز خواست تا با همکاری با سازمان بهداشت جهانی و دولت ها مصرف نمک را در تولیدات خود به میزان قابل ملاحظه ای کاهش دهند.

«برنامه جهانی کاهش بیماری های واگیر» 9 هدف را تا سال 2015 تعیین کرده که یکی از آنها کاهش مصرف 30 درصدی نمک است.

دکتر «الگ چستنوف» معاون بیماری های غیرواگیر و سلامت روان سازمان بهداشت جهانی می گوید: «اگر کاهش 30 درصدی مصرف نمک تا سال 2025 محقق شود جان میلیون ها نفر نجات پیدا خواهد کرد.»

در جهان بطور متوسط هر نفر روزی 10 گرم نمک مصرف می کند و سازمان جهانی بهداشت توصیه کرده است که مجموع نمک مصرفی در خوردنی هایی که خریداری می شوند، در غذاهای آماده (فست فود) و در غذاهایی که در منزل تهیه می شوند کمتر از پنج گرم در روز باشد، یعنی کمتر از یک قاشق چایخوری در روز.

در مورد کودکان و نوجوانان 2 تا 15 سال توصیه بر این است که مصرف روزانه حتی از این هم کمتر باشد

تعریف پرفشاری خون به صورت فشارخون سیستولیک (SBP)بیشتر ازmmhg 120وفشارخون دیاستولیک بیشتر از mmhg80
است که به صورت 80/120گزارش می شود.به پرفشاری خون قاتل خاموش می گویند چون سالیان سال بی علامت بوده ومنجربه سکته های کشنده با حمله قلبی می شود.
حدود 90-95درصد پرفشاری خون اساسی وبدون علامت مشخص هستند وعلت آنها ترکیبی از فاکتورهای سبک زندگی وورا ثت هستند.از جمله این فاکتورها میتوان رژیم نامناسب(دریافت سدیم بالاومیوه وسبزی کم) سیگار, عدم فعالیت ,استرس ,چاقی والتهاب عروق رانام برد.
در اغلب موارد پرفشاری خون با سایر ریسک فاکتورها ی بیماریهای قلبی عروقی مثل ازجمله چاقی احشایی ,تری گلیسرید پایین وHDL پایین همراه است.
پیشگیری اولیه:
براساس مطالعات سال 2007-2008 حدود 81 درصد مردم از پرفشاری خون خود آگاه نیستند.هرmmhg 3 کاهش در فشار خون سیستولیک خطر مرگ ناشی از سکته را 8 درصد وخطر مرگ ناشی از بیماری قلبی را 5درصد کاهش می دهد.
چربی ها:
گیاهخواران نسیت به همه چیز خواران کمتر به پرفشاری خون مبتلا می شوندحتی اگر دریافت نمک آنها تفاوت چندانی نداشته
با شد رژیم گیاهخواری حاوی PUFA(اسید چرب غیر اشباع با چند باند دوگانه)بیشتر وچربی کل کلسترول و SFA (اسید چرب اشباع )کمتر است.PUFAپیشساز پروستاگلاندین ها هستند که بر دفع سدیم کلیوی وریلکس شدن ماهیچه عروق اثر می گذارند. علاوه بر این پتاسیم رژیم گیاهخواری بالاست که فشارخون را کم می کند.
الگورژیمی که بر میوه وسبزی تاکید دارد
الگورژیمی گیاهخواری با کاهش فشارخون سیستولیک (SBP) ارتباط دارند وبا رعایت آنها حدود 5-6mmhg کاهش درفشارخون سیستولیک (SBP )ایجاد می شود.به ویزه رویکرد رژیمی برای متوقف کردن پرفشاری خون شامل گوشت لخم ومغزها بوده وبر مصرف میوه سبزیجات ولبنیات بدون چربی تاکید دارد وباعث کاهش فشارخون سیستولیک(SBP) می شود.این رژیم موثر تر از افزودن میوه وسبزی به رژیم کم چرب است.این رژیم ایمن بوده و برای پیشگیری ودرمان پرفشاری خون توصیه می شودوغنی از پتاسیم فسفر وپروتئین است.
کاهش وزن:
ریسک ابتلا به پرفشاری خون در افراد دارای اضافه وزن 2-6برابر بیشتر ازافراد عادی است.که 30درصد موارد پرفشاری خون ناشی از چاقی است.افزایش وزن طی بزرگسالی مسئول افزایش ابتلا به پرفشاری خون است.کاهش وزن فعالیت و رژیم مدیترانه ای مفید هستند.
دارودرمانی وکاهش وزن دارای اثرات سینرژیست هستند.واثرهمدیگر راتقویت می کنند.
سدیم:
برای کسانی که دارای فشارخون نرمال هستند دریافت حداکثر 2300mmhgسدیم معادل 6گرم نمک توصیه شده است وبیشترین کاهش فشارخون با 1500میلیگرم سدیم در روز ایجاد میشود .
اگر فشار خون با کاهش سدیم دریافتی کم شود به آن پرفشاری خون حساس به نمک واگر فشارخون با تغییر سدیم دریافتی تغییری نکند به آن پرفشاری خون مقاوم به نمک می گویند.که بطور کلی سیاهپوستان افرد چاق سالمندان ومیانسالان بهوِزه اگر دیابت داشته باشند به دریافت سدیم ونمک حساس ترند.
کلسیم:
دریافت لبنیات بیشتر از مکمل کلسیم با کاهش خطر پرفشاری خون در ارتباط است.کلسیم اثر کاهشی متوسطی بر فشارخون سیستولیک ودیاستولیک دارد.به وِزه محصولات تخمیر شده شیر می توانندفشارخون را کاهش دهند.
رعیترژیم غنی از میوه سبزیجات فیبر وسه سروینگ لبنیات کم چرب ودریافت کم چربی اشباع به مدت 8 هفته سبب کاهش فشارخون سیستولیک ودیاستولیک به ترتیب به میزان 5/5mmhg و3mmhg می شود.
منیزیم:
منیزیم یک مهار کننده با لقوه برای انقباض ماهیچه صاف است وبه عنوان وازودیلاتور می تواند باعث کاهش فشارخون شود.
پتاسیم:
دریافت پتاسیم بالاتر با فشارخون کمتر درارتباط است ومعمولا وابسته به دوز است .دوز مکملی پتاسیم به میزان 1900-4700میلیگرم در روز فشارخون سیستولیک را 2-6mmhgوفشارخون دیاستولیک را به میزان 2-4 mmhgکاهش می دهد.
دریافت بیشتر پتاسیم با کاهش خطر سکته در ارتباط است.
فعالیت فیزیکی:
افرادی که تحرک بیشتری دارند 30-50درصد بیشتر در معرض خطر پرفشاری خون هستند.
شیوع فشارخون بالا در ایران چگونه است؟
مطابق آمارهای رسمی، طی چند سال گذشته تغییری در میزان شیوع این بیماری در کل جمعیت کشور رخ نداده است. مطابق این آمار حدود 20 درصد ایرانیان به فشار خون بالا مبتلا هستند که در دوره‌های سنی مختلف این درصد متفاوت است. دست‌کم از سال 1387، 20 درصد از ایرانیان به این عارضه مبتلا بوده‌اند و اکنون نیز‌ حدود 19 درصد از ایرانیان به این بیماری مبتلا می باشند.
به این ترتیب اگر خوشبینانه نگاه کنیم،‌ طی چند سال گذشته تغییری در میزان شیوع این بیماری رخ نداده، اما دست‌کم اگر این آمارها دقیق باشد، لااقل این پیام منفی را در خود دارد که به‌دلیل رشد جمعیت، تعداد افراد مبتلا طی همین پنج سال قطعا افزایش یافته است. برخی آمارهابسیار نگران‌کننده است.مثلاحدود 59 درصد از زنان و 36 درصد از مردان بزرگسال ایرانی که در سنین 45 تا 65 سال قرار دارند به فشار خون بالا مبتلا هستند. طبیعی است در این بازه سنی احتمال خونریزی رگ‌های خونی و بروز سکته مغزی در اثر فشار خون زیاد خواهد بود، به‌علاوه این عارضه می‌تواند به عروق کلیه آسیب‌زده و سبب نارسایی کلیه شود.94 درصد انسدادهای عروقی و شریان‌های چشم ناشی از فشار خون بالاست. این عارضه در نهایت می‌تواند سبب کاهش قدرت دید و حتی بدتر از آن نابینایی شود. بیشترین آسیب فشار خون بالا متوجه شبکیه چشم است، زیرا شبکیه از طریق یک بافت عروقی زنده می‌ماند.اما این آمار و اطلاعات زمانی بسیار نگران‌کننده‌تر خواهد بود اگر بدانیم متاسفانه 12 درصد کودکان ایرانی از فشار خون بالا رنج می‌برند.
عامل اصلی فشارخون بالا در ایران
در ایران بیشترین تقصیر متوجه مصرف نمک بسیار زیاد است. مجامع علمی بین‌المللی توصیه می‌کنند برای افراد عادی باید مصرف نمک را به کمتر از پنج‌گرم در روز محدود کرد. این محدودیت برای افراد بالای 50 سال شدیدتر است و به کمتر از سه گرم در روز می‌رسد. این در حالی است که ایرانی‌ها به‌طور متوسط روزانه ده تا 12 گرم نمک مصرف می‌کنند و 80 درصد خانواده‌های ایرانی علاوه بر نمکی که هنگام طبخ به غذا می‌زنند، همیشه یا گهگاه بر سر سفره خود از نمکدان نیز استفاده می‌کنند.به‌علاوه، یکی از منابع مهم مصرف بیش از حد نمک در ایران، مصرف بالای انواع فست‌فود و خوراکی‌های فرآوری شده در کشور است. مثلا کودکان علاقه بسیار زیادی به انواع فست‌فود و نیز چیپس و پفک و امثال آن دارند که زمینه ابتلا را مهیاتر خواهد کرد. علاوه بر مصرف نمک،‌ کم‌تحرکی، اضافه‌وزن و استعمال دخانیات را نیز باید از عوامل مهم ابتلا به فشار خون بالا به‌شمار آورد.
متاسفانه ما ایرانی‌ها نسبت به حضور این قاتل خاموش در میان خودمان آگاهی چندانی نداریم و به همین دلیل اقدام موثری نیز در برابر آن انجام نمی‌دهیم. بنا به اظهارات ایشان تنها 16 درصد از مبتلایان به فشار خون بالا به اقدامات کنترلی و درمانی مبادرت می‌ورزند و 35 درصد از مبتلایان هیچ اقدامی در این زمینه صورت نمی‌دهند. نگران‌کننده‌تر این‌که نیمی از مبتلایان هیچ‌گونه اطلاعی از بیماری خود ندارند!
راه پیشگیری از فشارخون بالا
نخست آن‌که تمام افراد بالای 40 سال حتما باید برای اندازه‌گیری فشار خون خود و اطلاع از وضع آن به پزشک مراجعه کنند. .
توصیه های تغذیه ای جهت کنترل وکاهش فشارخون بالا
1- استفاده نکردن از نمک سفره
2- اجتناب از مصرف مواد غذایی شور مثل انواع سوسیس ,کالباس, تن ماهی, چیپس ,.پفک وآجیل شور
3- مصرف روزانه 3سهم میوه و4 سهم سبزیجات( این مواد به واسطه داشتن پتاسیم ومنیزیم در کنترل فشارخون اهمیت دارند)اصول تغذیه کراوس 2012
4- داشتن فعالیت بدنی 30 دقیقه در روز
5- درصورت داشتن اضافه وزن اجرا رژیم متعادل کاهش وزن جهت رسیدن به وزن ایده آل( به ازای هر کیلو کاهش وزن فشارخون سیستولی یک میلیمتر جیوه کمتر می شود)اصول تغذیه کراوس 2012
6- محدود کردن مصرف انواع کیک وشیرینی به علت داشتن جوش شیرین
7- مصرف لبنیات کم نمک
8- مصرف منابع غذایی حاوی کلسیم شامل انواع لبنیات ,کلم ,پنیر سویا ,استخوان ماهی ساردین وآزاد که هر واحد آنها حاوی 300-400میلیگرم کلسیم است ودر کاهش فشارخون نقش بسزایی دارند.اصول تغذیه کراوس2012
9- محدود کردن نمک دریافتی روزانه به کمتر از 5 گرم در روز( هر فرد ایرانی روزانه 15 گرم یعنی 3 برابر استاندارد نمک مصرف می کند)
مقدار سدیم دریافتی در افراد مختلف جهت کنترل فشارخون
1- افراد سالم با فشارخون نرمال وبدون ابتلا به بیماری های قلبی عروقی نیازمند روزانه 2300 میلیگرم در روز سدیم جهت برقراری تعادل آب والکترولیت ها هستند .
2- افراد میتلا به بیماریهای قلبی عروقی ازجمله نارسایی قلبی باید درفت سدیم خود رابه 2300— 1500میلیگرم در روز محدود کنند.
3- افراد با سن بلاتر از 71 سال باید سدیم دریافتی خود را به 1500 میلیگرم در روز محدود کنند.